دوشنبه, ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۱۸:۲۸:۳۳
تعطیلات نوروز، همواره فرصتی مغتنم برای ارزیابی وضعیت گردشگری کشور و زمانی برای سنجش میزان آمادگی زیرساخت‌ها، اثربخشی برنامه‌ریزی‌ها، و همچنین میزان صداقت و شفافیت نهادهای متولی در ارائه‌ی آمار و گزارش‌هاست و ما نیز در این گزارش سعی کرده ایم با نگاهی متفاوت به آمارهای اعلامی در دو شهر وان ( ترکیه ) و […]
تعطیلات نوروز، همواره فرصتی مغتنم برای ارزیابی وضعیت گردشگری کشور و زمانی برای سنجش میزان آمادگی زیرساخت‌ها، اثربخشی برنامه‌ریزی‌ها، و همچنین میزان صداقت و شفافیت نهادهای متولی در ارائه‌ی آمار و گزارش‌هاست و ما نیز در این گزارش سعی کرده ایم با نگاهی متفاوت به آمارهای اعلامی در دو شهر وان ( ترکیه ) و خوی ( ایران )، واقعیتهای میدانی را با گزارشهای اعلامی برخی از دستگاههای متولی مقایسه کنیم.
طبق گزارشهای رسمی اتاق بازرگانی ترکیه، در نوروز 1404، شهر وان میزبان حدود ۱۵۷ هزار مسافر ایرانی بوده و این حجم از گردشگری، درآمدی معادل ۸۰ میلیون دلار برای اقتصاد محلی این شهر به همراه داشته است؛ عددی که میانگین هزینه‌کرد هر گردشگر ایرانی را حدود ۵۰۰ دلار برآورد می‌کند. نمودهای این حضور گسترده به‌وضوح در میدان مشاهده می‌شد؛ از هتل‌های پر و صف‌های طولانی مراکز خرید، تا فروشگاه‌هایی که با برچسب‌های قیمت به زبان فارسی به استقبال مشتریان ایرانی خود رفته بودند.
اما در این سوی مرز، مسئولان اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خوی نیز آماری منتشر کرده‌اند که از جهاتی چشمگیر است. بر اساس اعلام این مسئولان، در ایام نوروز امسال، ۱۲۲ هزار بازدید از اماکن تاریخی و گردشگری شهرستان خوی ثبت شده است؛ آماری که از نظر عددی، فاصله‌ای اندک با آمار شهر وان دارد و در نگاه نخست، نوید رشد و توسعه‌ی گردشگری داخلی را می‌دهد.
با این حال، پرسشی مهم و بنیادین مطرح می‌شود: این آمار تا چه حدی با واقعیتهای میدانی مطابقت داشت؟
در سطح میدانی، شواهد امر خلاف این شباهت آماری را نشان می‌دهد. در خوی، نه ازدحام قابل توجهی در خیابان‌ها و مراکز گردشگری گزارش شد، نه اقامتگاه‌ها با کمبود ظرفیت مواجه شدند، و نه بازارها و مراکز خدماتی تجربه‌ای متفاوت از روزهای عادی را پشت سر گذاشتند. حتی در فضای مجازی نیز، نشانی از حضور گسترده‌ی گردشگران نوروزی در این شهر مشاهده نشد.
در نقطه‌ی مقابل، حضور ایرانیان در وان به یک پدیده‌ی ملموس بدل شد. علاوه بر بازتاب رسانه‌ای، گزارشهای متعددی از تراکم جمعیت، رشد فروش فروشگاه‌ها، صف‌های طولانی در مبادی ورودی و چهره‌ی پرجنب‌وجوش شهر مخابره شد که به‌خوبی نشان از اثرگذاری واقعی گردشگری بر بستر اقتصادی و اجتماعی وان دارد.
در این میان، ابهام در نحوه‌ی ثبت و گزارش‌گیری از آمار خوی، پرسش‌هایی جدی را به‌وجود می‌آورد. آیا این آمار مبتنی بر تعداد بازدیدهای ثبت‌شده بوده و نه بازدیدکنندگان یکتا؟ آیا ممکن است تکرار یک بازدید توسط یک فرد، در چند مکان یا طی چند روز، به‌عنوان موارد مجزا لحاظ شده باشد؟ آیا عبور افراد بومی نیز در شمارش کلی گنجانده شده است؟
دقیق‌سازی در این موارد، ضروری و مسئولانه است. چرا که آمارها، زمانی ارزشمندند که واقعیت میدانی را بازتاب دهند؛ نه آنکه تصویرسازی غیرواقعی ایجاد کنند. ایجاد انتظارات نادرست از عملکرد مدیریتی، و نیز تضعیف اعتماد عمومی، از تبعات مستقیم انتشار داده‌هایی است که فاقد پشتوانه‌ی تجربی و قابل لمس‌اند.
نباید فراموش کرد که توسعه‌ی گردشگری، نه با عددسازی، بلکه با برنامه‌ریزی، زیرساخت مؤثر، و مشارکت واقعی مردم و سرمایه‌گذاران محقق می‌شود. بازی با اعداد، شاید بر روی کاغذ جذاب باشد، اما در بلندمدت، بزرگ‌ترین آسیب را به اعتبار و اعتماد شهروندان وارد می‌کند.
شاید وقت آن رسیده باشد که مسئولان، به‌جای تمرکز بر آرایش آمار، نگاهی صادقانه‌تر به واقعیت میدان داشته باشند و بپرسند: آیا واقعاً خوی، در ایام نوروز، به‌اندازه‌ی وان، مقصد گردشگری بوده؟ یا فقط ما دوست داشتیم این‌گونه باشد؟
